W 2022 roku najważniejsze dla Grupy PZU zmiany regulacyjne dotyczyły nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym, wprowadzenia rekomendacji KNF dotyczącej likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych, uchwalenia ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom oraz tzw. polskiej ustawy sankcyjnej w związku z wojną w Ukrainie.
1 stycznia 2022 roku weszła w życie decyzja KNF z 15 lipca 2021 roku w przedmiocie zakazów wprowadzania do obrotu, dystrybucji i sprzedaży ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych – umów ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (tzw. interwencja produktowa).
Decyzja ta wprowadziła m.in. zakaz wprowadzania do obrotu, dystrybucji i sprzedaży umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (umowy ubezpieczenia z UFK), dla których średni zwrot jest niższy niż 50% stopy procentowej dla określonego
w decyzji okresu według odpowiedniej struktury terminowej stopy wolnej od ryzyka. Interwencja produktowa nie ma zastosowania do przystępowania do ubezpieczeń grupowych zawartych przed 1 stycznia 2022 roku oraz nie dotyczy Pracowniczych Planów Kapitałowych, Pracowniczych Programów Emerytalnych, Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego, Indywidualnych Kont Emerytalnych. W PZU Życie zrealizowano niezbędne działania dostosowawcze do interwencji produktowej, w tym w szczególności zapewniono, że w zaktualizowanej od 1 stycznia 2022 roku ofercie produktowej znalazły się wyłącznie produkty spełniające wszystkie kryteria określone w decyzji organu nadzoru.
W związku z napaścią Rosji na Ukrainę, która miała miejsce 24 lutego 2022 roku, w dniu 16 kwietnia 2022 roku weszła w życie ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (tzw. polska ustawa sankcyjna), która przewiduje zarówno odpowiedzialność karną jak i administracyjną za niestosowanie bądź naruszenie sankcji i środków ograniczających nałożonych przez Unię Europejską oraz Rzeczpospolitą Polską w związku z agresją Rosji na Ukrainę. Jednocześnie, w kwietniu 2022 roku, opublikowana została pierwsza polska lista sankcyjna. W efekcie nowe przepisy wywarły znaczący wpływ na działalność Grupy PZU w zakresie identyfikacji ryzyka sankcyjnego oraz ryzyka reputacyjnego związanego z udzielaniem ochrony podmiotom i osobom sankcjonowanym lub z nimi powiązanych. Ustawa ta, wraz z regulacjami sankcyjnymi UE (a także USA i Wielkiej Brytanii) wskazuje na coraz istotniejsze znaczenie, jakie spółki muszą przywiązywać do rozpoznawania i wdrażania różnego rodzaju sankcji w prowadzonej przez siebie działalności, tak aby uniknąć ryzyka kar związanych z ich nieprzestrzeganiem.
Od 29 lipca 2022 roku obowiązuje ustawa z 7 lipca 2022 roku o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom
Na mocy tej ustawy kredytobiorcy hipoteczni uzyskali możliwość zawieszenia spłat do 8 rat kredytów hipotecznych na przestrzeni 2022 i 2023 roku – tzw. „wakacje kredytowe”. W związku z ubytkiem przychodów odsetkowych z tego tytułu banki utworzyły na ten cel rezerwy wysokości od 50% do 85% pełnego wpływu wakacji kredytowych w zależności od założonego stopnia partycypacji. Na gruncie ustawy kredytodawcy zostali zobowiązani także do wniesienia do 31 grudnia 2022 roku dodatkowych wpłat na rzecz Funduszu Wsparcia
Kredytobiorców w łącznej kwocie 1,4 mld zł.
1 listopada 2022 roku weszła w życie Rekomendacja KNF dotycząca likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych. Rekomendacja obejmuje takie obszary, jak: terminowe wypłacanie świadczeń, wypłacanie świadczeń z zachowaniem zasady pełnego odszkodowania, respektowanie obowiązków informacyjnych wobec uprawnionych, nadzór i kontrola nad procesem likwidacji szkód ze strony organów zakładu ubezpieczeń, kontrola wewnętrzna w procesie likwidacji szkód, nadzór i kontrola zakładów ubezpieczeń nad podmiotami zewnętrznymi, którym powierzono czynności z zakresu likwidacji szkód. Niektóre z zapisów rekomendacji budzą kontrowersje, np. brak możliwości stosowania rabatów i upustów w przypadku kosztorysowej metody likwidacji szkód z ubezpieczenia OC komunikacyjnego.
Od 1 stycznia 2022 roku stosuje się, co do zasady, Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z 18 czerwca 2020 roku w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje („taksonomia”). Rozporządzenie określa kryteria, w oparciu o które będzie można budować „zielone” produkty finansowe. Wprowadza również konieczność używania w informacjach o oferowanych produktach oznaczeń, które wskazują, czy mamy do czynienia z produktem uwzględniającym taksonomię, czy też nie. Ponadto, przedsiębiorstwo podlegające obowiązkowi publikowania informacji niefinansowych będzie zawierać w swoim oświadczeniu na temat informacji niefinansowych lub w skonsolidowanym oświadczeniu na temat informacji niefinansowych informacje na temat tego, w jaki sposób i w jakim stopniu działalność tego przedsiębiorstwa jest związana z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo.
1 stycznia 2022 roku weszły w życie również akty delegowane do taksononomii:
- rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2021/2178 uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 przez sprecyzowanie treści i prezentacji informacji dotyczących zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej, które mają być ujawniane przez przedsiębiorstwa podlegające art. 19a lub 29a dyrektywy 2013/34/UE, oraz określenie metody spełnienia tego obowiązku ujawniania informacji;
- rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2021/2139 uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 poprzez ustanowienie technicznych kryteriów kwalifikacji służących określeniu warunków, na jakich dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako wnosząca istotny wkład w łagodzenie zmian klimatu lub w adaptację do zmian klimatu, a także określeniu, czy ta działalność gospodarcza nie wyrządza poważnych szkód względem żadnego z pozostałych celów środowiskowych.
6 kwietnia 2022 roku Komisja Europejska przyjęła standard techniczny do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z 27 listopada 2019 roku ws ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (SFDR) doprecyzowujący treść, metody i prezentację informacji związanych ze wskaźnikami zrównoważonego rozwoju, produktami promującymi aspekt środowiskowy i/lub społeczny (Art. 8 SFDR) oraz produktami mającymi na celu inwestycje zrównoważone (Art. 9 SFDR). Dokument stanowi kluczową wskazówkę dotyczącą zakresu i sposobu prezentacji ujawnień wymaganych przepisami SFDR. Regulacyjne Standardy Techniczne (RTS) weszły w życie 1 stycznia 2023 roku.
2 sierpnia 2022 roku weszły w życie zmiany w:
- rozporządzeniu delegowanym (UE) 2015/35 uzupełniającym dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/ WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II). Zgodnie ze zmianami zakłady ubezpieczeń będą musiały m.in. odzwierciedlić ryzyka dla zrównoważonego rozwoju w systemie zarządzania. Funkcja zarządzania ryzykiem zobowiązana będzie do identyfikacji i oceny ryzyk dla zrównoważonego rozwoju, natomiast funkcja aktuarialna będzie musiała uwzględniać ryzyko dla zrównoważonego rozwoju w ocenie niepewności związanej z szacunkami dokonanymi przy obliczaniu rezerw technicznoubezpieczeniowych;
- rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2017/2358 uzupełniającym dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 w odniesieniu do wymogów w zakresie nadzoru nad produktem i zarządzania nim dla zakładów ubezpieczeń i dystrybutorów ubezpieczeń. Zmiany polegają m.in. na testowaniu produktu w zakresie tego, czy odpowiada celom zrównoważonego rozwoju klienta z grupy docelowej;
- rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2017/2359 uzupełniającym dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 w odniesieniu do wymogów informacyjnych i zasad prowadzenia działalności mających zastosowanie do dystrybucji ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych. W tym przypadku zmiany obejmują m.in. pozyskanie informacji od klienta pozwalających ocenić, czy produkt spełnia jego preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz oferowanie produktu odpowiadającego preferencjom klienta w zakresie zrównoważonego rozwoju.
16 grudnia 2022 roku opublikowany został tekst dyrektywy 2022/2464 w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting Directive – CSRD). Wprowadzone w niej przepisy zastąpią szereg rozwiązań odnoszących się do tzw. sprawozdawczości niefinansowej, zawartych m.in. w dyrektywie 2014/95/EU (Non-Financial Reporting Directive – NFRD). Do 30 czerwca 2023 roku Komisja Europejska ma przedstawić akty delegowane do dyrektywy, na mocy których zostaną wprowadzone jednolite unijne standardy raportowania zagadnień zrównoważonego rozwoju (European Sustainability Reporting Standards – ESRS). Pierwsza grupa podmiotów zobowiązanych będzie musiała złożyć swoje raporty w zakresie zrównoważonego rozwoju zgodne z CSRD za 2024 rok (kolejne duże jednostki – za 2025 rok; a notowane na giełdzie MŚP – za 2026 rok).
1 stycznia 2023 roku weszła w życie większość przepisów nowelizacji Ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, która przewiduje m.in. zwiększenie maksymalnej kary finansowej, jaką Rzecznik może nakładać na podmioty rynku finansowego utrudniające klientom reklamację z 100 tys. zł do 1 mln zł. Wzmocnione zostaną także kompetencje Rzecznika – będzie mógł on występować w postępowaniach cywilnych klientów instytucji finansowych, a także ich spadkobierców.
16 stycznia 2023 roku weszło w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2554 z 14 grudnia 2022 roku w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego (DORA). Celem nowych przepisów jest zwiększenie bezpieczeństwa informatycznego podmiotów finansowych, takich jak banki oraz firmy ubezpieczeniowe i inwestycyjne. Na przygotowanie się do nowych wymogów adresaci DORA będą mieli czas do 17 stycznia 2025 roku.
13 stycznia 2022 roku, w sprawie o sygn. akt: III CZP 61/22, Sąd Najwyższy podjął uchwałę, iż początek biegu terminu przedawnienia roszczenia konsumenta będącego ubezpieczonym lub ubezpieczającym z tytułu zwrotu świadczenia nienależnego, związanego z pobraniem przez ubezpieczyciela w trakcie trwania umowy ubezpieczenia na życie z UFK opłat nie stanowiących kosztów udzielonej ochrony ubezpieczeniowej, na podstawie niedozwolonych postanowień umownych, nie może rozpocząć się zanim konsument dowiedział się lub, rozsądnie rzecz ujmując, powinien dowiedzieć się o niedozwolonym charakterze postanowienia.
14 stycznia 2022 roku, w sprawie o sygn. akt: III CZP 7/22, Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń wynikająca z umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje również szkody wyrządzone w wyniku pracy urządzenia zamontowanego w pojeździe także wtedy, gdy w chwili wyrządzenia szkody pojazd nie pełnił funkcji komunikacyjnej.
20 stycznia 2022 roku, w sprawie o sygn. akt: III CZP 9/22, Sąd Najwyższy podjął uchwałę, że sprawca wypadku komunikacyjnego i zakład ubezpieczeń, z którym sprawca wypadku jest związany umową ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów, odpowiadają wobec zarządcy drogi za szkodę spowodowaną zanieczyszczeniami drogi płynami silnikowymi.
18 lutego 2022 roku, w sprawie prowadzonej pod sygn. akt: I SNN/c78/21, Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 17 sierpnia 2017 roku i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Według Sądu Najwyższego nie ma żadnych wątpliwości, że odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego nie ogranicza się do równowartości wydatków poniesionych na naprawę pojazdu, lecz także jako równowartość hipotetycznie określonych kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego, każdorazowo obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy.
6 października 2022 roku, w sprawie prowadzonej pod sygn. akt: III CZP 119/22, Sąd Najwyższy podjął uchwałę w której wypowiedział się w kwestii pomniejszenia kwoty odszkodowania z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, o rabaty i ulgi możliwe do uzyskania w ramach współdziałania poszkodowanego z ubezpieczycielem w zakresie likwidacji szkody. Sąd ten stwierdził, że odszkodowanie przysługujące od zakładu ubezpieczeń na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów obejmuje wyłączanie niezbędnei ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy. Tym samym, nie można wykluczyć możliwości uwzględnienia przez zakład ubezpieczeń w odszkodowaniu rabatów i ulg, o ile na podstawie okoliczności konkretnej sprawy będzie możliwe przyjęcie, że mieszczą się one czy wręcz współkształtują niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy
8 grudnia 2022 roku, w sprawie prowadzonej pod sygn. akt: II CSKP 726/22, Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną właściciela pojazdu uszkodzonego w kolizji drogowej, w sprawie dotyczącej zapłaty przez ubezpieczyciela odszkodowania obliczonego tzw. metodą kosztorysową, czyli jako równowartość kosztów restytucji (przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego). W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że szkoda jest zjawiskiem dynamicznym, a wielkość roszczenia odszkodowawczego może być zmienna w czasie – stosownie do okoliczności, które nastąpiły po zdarzeniu szkodzącym. Roszczenie odszkodowawcze powstaje w majątku poszkodowanego w chwili zaistnienia szkody, jednak nie ulega petryfikacji i nie staje się stałym, niezmiennym składnikiem tego majątku. Przeciwnie, w razie żądania naprawienia szkody na drodze postępowania sądowego zasądzone odszkodowanie obejmuje pokrycie uszczerbku, który istnieje w dacie zamknięcia rozprawy. Sąd wskazał również, że odszkodowanie obliczone metodą kosztorysową zwykle jest wyższe niż roszczenie ustalone metodą dyferencyjną, a po zapłacie odszkodowania nie istnieje możliwość kontroli sposobu spożytkowania środków pieniężnych, w tym weryfikacji, czy służyły one sfinansowaniu naprawy pojazdu. W konsekwencji, wbrew zasadzie kompensacji szkody, stan majątku poszkodowanego jest lepszy niż przed zdarzeniem szkodzącym; poszkodowany uzyskuje bowiem „nadwyżkę” finansową w następstwie tego, że uszczerbek wynikły z uszkodzenia samochodu jest mniejszy niż kwota wypłacona jako równowartość kosztów (nieprzeprowadzonej w istocie) restytucji.