Produkt Krajowy Brutto
Według wstępnego szacunku GUS, PKB wzrósł w całym 2022 roku o 4,9% r/r. To niewiele mniej niż w 2021 roku (6,8% r/r), kiedy wzrost PKB wspierany był dynamiczną odbudową aktywności gospodarczej po pandemii COVID-19. Na przestrzeni ubiegłego roku tempo wzrostu gospodarczego w ujęciu r/r stopniowo zmniejszało się odzwierciedlając efekty wysokiej bazy statystycznej z 2021 roku oraz powoli słabnącego, głównie za sprawą wysokiej inflacji i zwyżki kosztów obsługi kredytów, popytu.
Głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego w 2022 roku był popyt krajowy (o 5,4% wyższy niż w 2021 roku). Pozytywnie na zagregowany wzrost PKB oddziaływało zarówno spożycie, jak i popyt inwestycyjny. Spożycie ogółem zwiększyło się w ujęciu realnym o 2,2% (w tym spożycie w sektorze gospodarstw domowych o 3,0%), a nakłady brutto na środki trwałe o 4,5%. O ile jednak roczne tempo wzrostu popytu konsumpcyjnego w kolejnych kwartałach zmniejszało się (w IV kwartale 2022 roku było nawet ujemne), to popyt inwestycyjny, po wyhamowaniu w III kwartale 2022 roku, w końcu roku znowu przyspieszył (do 4,9% r/r).
Podwyższonej w obliczu wojny w Ukrainie niepewności, podwyżkom cen i zakłóceniom w łańcuchach dostaw, towarzyszyła wysoka akumulacja zapasów.
Zmiana poziomu zapasów dodała 2,8 p.p. do tempa wzrostu PKB w całym 2022 roku. Jednocześnie ujemna była kontrybucja eksportu netto, która odjęła 0,4 p.p.
W 2022 roku produkcja sprzedana przemysłu w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej dziewięciu pracujących wzrosła o 10,2% r/r. W związku z napięciami na rynku energetycznym wywołanymi wojną w Ukrainie najbardziej zwiększyła się produkcja w górnictwie i wydobywaniu, choć wzrosty obserwowano w większości głównych grup przemysłowych, w tym szczególnie w produkcji dóbr inwestycyjnych. Ograniczenie popytu i sprzedaży zaobserwowano natomiast w segmencie dóbr konsumpcyjnych trwałych. W czwartym kwartale 2022 roku roczna dynamika produkcji sprzedanej przemysłu uległa osłabieniu.
Produkcja budowlano-montażowa zwiększyła się w 2022 roku o 6,2% r/r. We wszystkich działach budownictwa produkcja w 2022 roku była wyższa niż w poprzednim roku, najbardziej zwiększyła się w podmiotach specjalizujących się w budowie budynków. Znaczną poprawę odnotowała sprzedaż robót o charakterze remontowym, natomiast w niewielkim stopniu – robót inwestycyjnych. Najwyższe tempo wzrostu obserwowane było w pierwszym kwartale 2022 roku. W kolejnych kwartałach uległo ono osłabieniu pod wpływem zaostrzenia warunków kredytowych.
W 2022 roku sprzedaż detaliczna była o 5% większa niż w 2021 roku. Rosły przede wszystkim zakupy dóbr podstawowych (żywności, odzieży i obuwia, farmaceutyków). Obniżyła się natomiast sprzedaż paliw i pojazdów samochodowych. Najwyższe tempo wzrostu sprzedaży detalicznej obserwowano w pierwszej połowie 2022 roku, kiedy utrzymywały się dodatnie realne dynamiki wynagrodzeń w przedsiębiorstwach a sprzedaż dóbr podstawowych była w największym stopniu podbijana wydatkami związanymi z przyjazdem uchodźców z Ukrainy. Druga połowa roku przyniosła spowolnienie.
Rynek pracy i konsumpcja
W całym 2022 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw powiększyło się nominalnie o 13% r/r. Wobec rosnącej inflacji siła nabywcza tak zdefiniowanego wynagrodzenia spadła według GUS o 1% r/r (po raz pierwszy od dziesięciu lat). W całej gospodarce narodowej tempo wzrostu wynagrodzeń w pierwszych trzech kwartałach 2022 roku było średnio nieco niższe niż w sektorze przedsiębiorstw. Jednocześnie przyrost przeciętnego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw wyniósł 2,6% r/r, a dane za pierwsze trzy kwartały 2022 roku sygnalizują, że dynamika zatrudnienia w całej gospodarce narodowej była nieco niższa od obserwowanej w sektorze przedsiębiorstw. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych oraz stopa bezrobocia rejestrowanego w końcu 2022 roku kształtowały się poniżej poziomu z 2021 roku (według danych GUS 5,2% w grudniu 2022 roku w porównaniu do 5,8% w grudniu 2021 roku).
Odsezonowana stopa bezrobocia ekonomicznego (według Eurostat) wyniosła w grudniu 2022 roku 2,9%, kształtując się wyraźnie poniżej średniej dla Unii Europejskiej (6,1%) i strefy euro (6,6%).
Nastroje konsumentów w 2022 roku pogorszyły się pomimo stabilnej sytuacji na rynku pracy. Wpłynęła na to zwiększona niepewność w otoczeniu gospodarczym i spadek realnej dynamiki wynagrodzeń. Spożycie w sektorze gospodarstw domowych zwiększyło się w 2022 roku o 3%, po wzroście o 6,3% w 2021 roku.
Inflacja, polityka pieniężna i stopy procentowe
W 2022 roku średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych (14,4% r/r) był najwyższy od 1997 roku.
Inflacja stopniowo nasilała się w ciągu roku, a dopiero w listopadzie i grudniu roczne tempo wzrostu cen nieco spowolniło. W skali roku odnotowano m.in. wysoką dynamikę cen r/r w zakresie użytkowania mieszkania, transportu oraz żywności. Przyspieszenie wzrostu cen konsumpcyjnych było głównie efektem wstrząsów podażowych (w tym wzrostu cen nośników energii), które podbiły inflację na całym świecie, i relatywnie słabego złotego. W warunkach dodatniej luki popytowej rosnące koszty relatywnie łatwiej można było przenosić na konsumentów. Z czasem jednak szoki podażowe wytraciły impet, a hamujący popyt zmniejszył dodatkowo presję na wzrost cen. Wzrost inflacji był przy tym zjawiskiem globalnym - mocna zwyżka popytu zderzyła się z ograniczoną podażą czynników produkcji, a po wybuchu wojny w Ukrainie doszły do tego skutki obaw o dostępność surowców i żywności na świecie.
Oddalanie się inflacji CPI od celu inflacyjnego NBP (2,5% r/r) doprowadziło do serii zdecydowanych podwyżek stóp NBP. W ciągu 2022 roku stopa referencyjna zwiększyła się z o 5 p.p. z 1,75 % na koniec 2021 roku do 6,75% we wrześniu 2022 roku. Od września do końca 2022 roku Rada Polityki Pieniężnej utrzymywała stopy procentowe na niezmienionym poziomie.
Finanse publiczne
Zgodnie z notyfikacją GUS z 21 października 2022 roku, deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2021 roku ukształtował się na poziomie 1,8% PKB, a dług sektora rządowego i samorządowego na poziomie 53,8% PKB. Zwiększenie dochodów, które przyczyniło się do silnej redukcji deficytu, było efektem dobrej koniunktury i wysokiej dynamiki cen konsumpcyjnych. Działania rządu w 2022 roku mające na celu łagodzenie skutków inflacji oraz zmiany w systemie podatkowym (m.in. obniżka stawki PIT z 17% do 12%), były znaczącym obciążeniem dla sektora instytucji rządowych i samorządowych. Ponadto sektor finansów publicznych ponosił też koszty wsparcia uchodźców z Ukrainy. Z drugiej strony wysokie tempo wzrostu cen i nominalnego PKB w 2022 roku przyczyniały się do poprawy strony dochodowej sektora. Netto jednak wynik budżetu będzie prawdopodobnie gorszy niż w 2021 roku. Rząd w notyfikacji fiskalnej przesłanej w październiku 2022 roku do Eurostatu założył, że w skali całego sektora finansów publicznych deficyt wzrośnie do 4,7% PKB. Prognozowany w projekcie ustawy budżetowej dług sektora na 2022 rok wynosi 51,7% PKB (dane zgodnie z metodyką ESA2010). Dług General Government do PKB, po trzecim kwartale 2022 roku wyniósł 50,3% PKB.